Troosten, ja graag!
Maar hoe doe je dat? Je hebt een goede band opgebouwd met een echtpaar, bij wie je geregeld op bezoek komt. Op een dag komt de man te overlijden, na een kort ziekbed. Je leeft mee met de weduwe. Tijdens het condoléance-bezoek zegt ze tegen je: ‘Ik hoop dat je me de komende tijd zult troosten.’ Spontaan antwoord je: ‘Natuurlijk! U mag op mij rekenen!’ Maar, in de dagen daarna vraag je je telkens af: ‘Hoe troost ik deze vrouw? Wat houdt het eigenlijk in?’
Dr. ter Horst schrijft dat troost een handeling is die zich afspeelt binnen het bereik van twee polen:
geborgenheid en uitzicht. Tijdens rouw gaat het vooral om het bieden van geborgenheid. Geborgenheid duidt het besef aan dat er mensen zijn die borg staan, die herbergen en desnoods verbergen. Als trooster ben je geen postbode die mooie brieven afgeeft en weer doorgaat.
Wil je troost bieden dan dien je ‘gemeenschap’ of een ‘wij-gevoel’ aan te bieden. Als je verdriet hebt ben je pas getroost als je merkt dat de ander het leven wil delen. ‘Verblijdt u met de blijden en weent met de wenenden’. Soms moet dat besef worden gevoed door duidelijke signalen: aanwezigheid, verzorging, woorden, aanraking, iets fijns, iets zoets, iets zachts, iets warms. Hoe doe je dat nu, praktisch? Ik geef wat concretiseringen; kijk wat past, voor jezelf en de ander:
- Praat met een iemand in zijn/haar verdriet; luister aandachtig naar de verhalen. Praten is niet: toespreken of bespreken. Praten is: luisteren en reageren of soms veelzeggend zwijgen.
- Raak de bedroefde aan: een stevige hand, een hand op de schouder, een omarming. Het hangt van de relatie af hoe ver u daarin kunt gaan.
- Je kunt met kleine momenten van zorg – een telefoontje of een kort bezoekje – structuur aanbrengen in het bestaan van een bedroefde die te wanhopig is om eigen dagritme in stand te houden.
- Geef een geschenk. Het gaat daarbij niet om geldwaarde, maar om persoonlijke waarde. Een kindertekening bijvoorbeeld kan van grote waarde zijn.
- Ga samen met de bedroefde eten. Het beste is bij de bedroefde thuis. Samen eten is immers een hoge vorm van gemeenschap.
- Maak samen een wandelingetje. Dat ontspant, er komen verhalen los. Wandel samen naar de kerk. Dat geeft een bedroefde nieuwe en positieve prikkels.
- Stimuleer de ander om iets nieuw op te pakken. Al is het maar een boek. Het geeft nieuwe gespreksstof.
- Doe samen een spelletje. Het verzet de gedachten, geeft ontspanning en de gesprekken komen vaak vanzelf.
- Lees samen uit de Bijbel, bid en zing met elkaar. Bij zingen worden leed en troost van een psalm of gezang in de mond en in het hart gelegd.
- Geef de bedroefde gelegenheid om iets terug te doen. Het is zeer troostrijk als jij een keer een beroep op hen doet. Dat neemt hun afhankelijkheidsgevoel weg.
- Leef mee op herdenkingsdagen en dagen die zo mooi hadden kunnen zijn als het grote verdriet niet gekomen was. Een kaartje of telefoontje kan veel goed doen.
Ds H.G. de Graaff
Nieuwerbrug aan den Rijn